Wat is klimaat? 
Mensen hebben invloed op het klimaat. Door alles wat we uitstoten (door machines, auto’s en allerlei activiteiten) komen er gassen in de lucht met diverse gevolgen. De uitstoot van bijvoorbeeld CO2 is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer. De kans bestaat dat veel plant- en diersoorten uitsterven.

De uitdaging rondom de verandering van het klimaat en de manier waarop we hiermee omgaan, raakt ons allemaal en werkt overal in door. Het klimaat is daarmee een heel belangrijk thema om onze leefomgeving gezond en veilig te houden. Klimaatmitigatie betreft maatregelen waarmee we de opwarming willen beperken. We dragen hier aan bij door de CO2-uitstoot te verminderen en een energietransitie te maken. Deze vraagstukken hebben sterk met elkaar te maken. Energietransitie betekent dat we de oorzaak van klimaatverandering (gebruik van fossiele brandstoffen zoals aardgas, benzine en diesel) proberen te verminderen. Klimaatadaptatie wil zeggen dat we de omgeving aanpassen om beter om te gaan met de effecten van de klimaatverandering. Als we daar optimaal mee om kunnen gaan, dan noemen we dat klimaatbestendigheid.

Waar staan we nu?

Onze gemeente is bezig met klimaatadaptatie. Daarvoor moeten verschillende zaken aangepakt worden. Zo hebben sommige plekken in onze gemeente een middelgroot overstromingsrisico (eens in de 100 jaar). Hiervan is sprake op bedrijventerrein Tichelrijt en ten zuiden van het Wilhelminakanaal. Ook wateroverlast als gevolg van extreme neerslag en het beperkt waterbergend vermogen van de ondergrond is reëel. Zie de Milieuimpactbeoordeling voor wat betreft achtergrondinformatie over bodem, water en klimaatadaptatie.

Milieuimpactbeoordeling

Onze gemeente heeft met hittestress te maken. Onder hittestress verstaan we de “aandoening veroorzaakt door extreme hitte, die zich uit in diverse lichamelijke klachten, waarbij mensen en dieren warmte niet kwijt kunnen”. De inrichting van de leefomgeving is van invloed op deze hittestress. In gebieden met veel bebouwing en verharding zal meer hittestress voorkomen dan op het platteland. Dat houdt in dat warmte binnen een stedelijke omgeving gemakkelijker blijft hangen. Omdat extreem warme dagen door klimaatverandering steeds vaker voorkomen, groeit ook dit probleem in versteende gebieden. De kern Dongen heeft op een warme dag lokaal te maken met een temperatuurstijging van 1,6 tot 1,8 graden Celsius boven de feitelijke buitentemperatuur. Ook op de bedrijventerreinen Tichelrijt en de Wildert is sprake van een hoog risico op hittestress. Hier kunnen de temperaturen 10 graden hoger zijn ten opzichte van het buitengebied. Daar is namelijk veel verharding en weinig groen.

Wat komt er op ons af?

Om de schade van de klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken, moeten we maatregelen nemen. We nemen maatregelen die ruimtelijke gevolgen hebben, zoals het aanleggen van waterbergingslocaties (wadi’s). Daarnaast kijken we of deze maatregelen samen te nemen zijn met andere uitdagingen die op ons af komen. We besteden aandacht aan het klimaatrobuust maken van de openbare ruimte (opvangen, bergen en geleidelijk afvoeren), omdat tijdens natte periodes rioleringen nu vaak overbelast raken. Het afkoppelen van regenwater is een belangrijke maatregel.

Klimaatadaptatie en ruimtelijke adaptatie gaan hand in hand. We moeten onze kernen en het buitengebied zó inrichten dat we voorbereid zijn op het toekomstige klimaat. Dit noemen we ruimtelijke adaptatie. Daarbij is meerlaagse veiligheid belangrijk, dat betekent dat we het risico op overstromingen bestrijden door een combinatie van waterkeringen (laag 1), ruimtelijke ordening (laag 2) en crisisbeheersing (laag 3). Op al deze niveaus worden maatregelen bedacht om dit te bereiken.

Hierbij zien we ook dat gezocht wordt naar het combineren van de diverse opgaven. Het combineren van vraagstukken en oplossingen noemen we ook wel meekoppelkansen. Een meekoppelkans is bijvoorbeeld het realiseren van een ‘dak’ van zonnepanelen boven een parkeerplaats. Deze meekoppelkansen kunnen enorme mogelijkheden opleveren, zoals het meenemen van klimaatadaptatie en duurzame energieopwek in het plannen voor nieuwbouw of in de (ruimtelijke) veranderingen die de energietransitie met zich meebrengt.

We werken aan het doel ‘klimaatadaptatie verankeren in beleid en in 2050 klimaatbestendig zijn’. Dit doel bereiken we aan de hand van landelijk, regionaal en lokaal beleid. Op het gebied van klimaatadaptatie lopen er in Nederland twee grote beleidsprogramma’s: de Nationale Adaptatiestrategie (NAS) en het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). Gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk werken samen in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie, dat onderdeel is van het Nationale Deltaprogramma. De regio Hart van Brabant, waar onze gemeente onderdeel van is, heeft een regionale Energie- en klimaatstrategie opgesteld.

Hoe zien we de toekomst van het klimaat?

• We willen het bewustzijn over de impact die bewoners hebben op hun eigen woonomgeving, als het gaat om klimaatbestendigheid, vergroten. Wij kunnen deze opgave niet alleen oplossen. We hebben de betrokkenheid van inwoners nodig om onze gemeente klimaatbestendig te maken. U kunt hier bijvoorbeeld aan bijdragen door uw tuin groener te maken en minder tegels te leggen.
• Klimaatverandering zorgt steeds vaker voor extreem weer, met meer periodes van droogte en wateroverlast. De uitdagingen op het gebied van klimaatverandering zijn groot. Tegelijkertijd is er ook sprake van druk op de ruimte voor onder meer woningbouw, de energietransitie, natuur en landbouw. Onze bodem is hiervoor het leidend principe. Bij nieuwe initiatieven in de fysieke leefomgeving zijn bodem en water dan ook sturend.
• Klimaatadaptatie wordt een integraal onderdeel van alle beleidvorming.
• We gaan voor klimaatbestendige ruimte (zoals pleinen en bedrijventerreinen) door de verhardingsgraad te verlagen. Dit draagt bij aan de gezondheid en het welzijn van onze inwoners.
• We infiltreren regenwater door meer groen en wadi's aan te leggen. Zo gaan we wateroverlast en verdroging tegen.