Wat is de energietransitie?
De energietransitie is de uitdaging om het gebruik van fossiele energie (energie opgewekt uit bijvoorbeeld kolen of aardgas) te verminderen. Uiteindelijk willen we volledig van fossiele energie af zijn. Fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas en steenkolen zijn de bron van de meeste energie die we vandaag gebruiken. Het winnen (uit de grond halen) en gebruik van deze fossiele bronnen is niet alleen erg slecht voor het milieu, het is ook slecht voor onze gezondheid. De uitstoot van CO2 is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. In het Klimaatakkoord van Parijs hebben we afspraken gemaakt en doelen bepaald over de veranderingen in het klimaat. De energietransitie is belangrijk om deze doelen en afspraken te behalen. Deze transitie omvat het massaal overstappen op duurzame energiebronnen die niet eindig zijn. Dit moet de CO2-uitstoot verminderen en klimaatverandering tegengaan.

Het doel van deze vermindering is om in 2050 helemaal geen fossiele energie meer te gebruiken. Energietransitie betekent ook dat er als vervanging van de fossiele energie, duurzame energie opgewekt moet worden. Duurzame energie is energie die opgewekt wordt uit de zon, de wind, of nieuwe technieken, zoals mogelijk energie uit de diepere aardlagen (geothermie). Het gaat ook over het verwarmen van gebouwen op andere manieren dan met aardgas. Tot slot gaat de energietransitie over de infrastructuur (kabels, leidingen en verdeelstations) die nodig is om energie te verplaatsen. Dit vraagt met name ruimtebeslag in de ondergrond.

De energietransitie raakt iedereen. Het is een opgave die bij veel thema’s terugkomt zoals wonen, werken en ondernemen en de agrarische sector. Het is ingewikkeld, omdat we de opwek van energie, de infrastructuur en ons gedrag moeten veranderen. Het is ook een opgave die op iedere gemeente, iedere organisatie en ieder mens in ons land afkomt. In het volgende deel gaan we in op wat dit concreet betekent voor onze gemeente.

Waar staan we nu?
Wij werken hard aan het behalen van de klimaat- en energiedoelen. Het doel is CO2-neutraliteit in 2050. De afgelopen tijd hebben we met de Hart van Brabant-gemeenten de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS) opgesteld. Daarmee hebben we in kaart gebracht hoe en waar we energie kunnen besparen en duurzaam kunnen opwekken. Ook staat erin welke mogelijkheden er zijn voor het duurzaam verwarmen van onze huizen en hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Daarnaast is de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld, waarin beschreven is hoe woningen stap voor stap van het aardgas afgaan. In de uitvoering van de verduurzaming is onze gemeente, net zoals iedere andere gemeente, afhankelijk van technische ontwikkelingen, maatschappelijk draagvlak en financiële middelen die vanuit het Rijk worden ontvangen.

Mede door de verduurzaming van onze energieopwekking wordt het elektriciteitsnet steeds intensiever gebruikt. Dat heeft ertoe geleid dat het elektriciteitsnet in Nederland op veel plekken overbelast is geraakt. Op 8 juni 2022 heeft TenneT, de beheerder van het Nederlandse hoogspanningsnet, transportschaarste in heel Brabant en Limburg aangekondigd. Dat betekent dat er in deze twee provincies – en dus ook in onze gemeente – geen ruimte meer is voor grootschalige afnemers van elektriciteit. Ook het op grote schaal terugleveren van elektriciteit is hier niet meer mogelijk. Er wordt hard gewerkt aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet, om te voorzien in het aanbod van duurzaam opgewekte elektriciteit. We houden in onze gemeente rekening met de huidige transportschaarste en de ontwikkeling van het elektriciteitsnet in de toekomst.

Kijkend naar het energieverbruik en de CO2-uitstoot, valt op dat de industriesector hier een groot aandeel in heeft. Zo stoot de industriesector per inwoner meer dan tweeënhalf keer meer uit dan gemiddeld in Nederland. Het energieverbruik van de industriesector behelst zo’n 56 procent van het totale energieverbruik van onze gemeente. Ardagh, Coca Cola en Trobas zijn voorbeelden van grootverbruikers.

Het aardgasvrij maken van woningen is een belangrijk lange termijndoel, dat momenteel wordt voorbereid. Het isoleren van woningen is hierbij een belangrijke eerste stap.

Het aandeel hernieuwbare energie groeit in onze gemeente. Dat betekent dat meer en meer gebruikte energie duurzaam opgewekt is. Steeds meer daken zijn bedekt met zonnepanelen en er zijn twee zonneparken aangelegd. We staat nog voor een grote verduurzamingsopgave.

Wat komt er op ons af?
Daarnaast kijkt men of er mogelijkheden zijn om duurzame warmtenetten te realiseren of op bestaande aan te sluiten.

De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor de manieren waarop wij onze woningen verwarmen. Ook bedrijven en organisaties moeten hun werkwijzen en energieverbruik verminderen om bij te dragen aan de energietransitie. De energietransitie heeft ook gevolgen hebben voor onze mobiliteit. Auto’s gaan in plaats van op benzine of diesel rijden op elektriciteit, waterstof, duurzaam biogas of een combinatie van (duurzame) energiedragers.

Hoe zien we de toekomst van energietransitie?

• We gaan voor een aardgasvrije toekomst. We zijn gestart en gaan door met uitvoeringsplannen zoals is aangegeven in de TVW. We houden rekening met natuurlijke omschakelingsmomenten om te verduurzamen.
• Ook werken we aan een 95% CO2-neutrale toekomst in 2050.
• Energiebesparing is cruciaal. Hiervoor volgen we de aanpak uit de vastgestelde Transitievisie Warmte. Isoleren en gedragsverandering zijn de eerste stappen.
• Er zijn mogelijkheden voor zonnepanelen op daken en zonnepanelen met dubbel ruimtegebruik (zie Ambitie Het klimaat). We hebben veel dakoppervlak, we moeten kijken naar de capaciteit voor zonne-energie. Met alleen zon op dak kunnen we de doelstellingen voor 2050 niet halen. Of en onder welke voorwaarden zonneweides mogelijk zijn op onbebouwde grond, wordt nog nader uitgewerkt.
• Windturbines zijn niet toegestaan vanwege de radargevoeligheid en aanvliegzones van Defensie. We onderzoeken of kleinere windturbines (< 25 meter) wel mogelijk zijn. Daarbij is behoud van de landschappelijke kwaliteit een belangrijk aandachtspunt.
• De energietransitie kent ook sociale gevolgen. Komende jaren zal extra aandacht nodig zijn voor de betaalbaarheid van de energietransitie en voor het voorkomen van energie-armoede.